میزگرد «بررسی وضعیت موجود تئاتر» ــ بخش سوم
هژیرآزاد: وقت تشکیل «سازمان تئاتر» فرا رسیده است
خبرگزاری تسنیم: طهمورث، هژیرآزاد و لک معتقد هستند که در سال تئاتر، یکی از بزرگترین رخدادها می‌تواند تشکیل سازمان تئاتر باشد، سازمانی که می‌تواند استقلال لازم را به اصلی‌ترین متولی تئاتر کشور بدهد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، وضعیت امروز تئاتر کشور و روندی که در سال‌های متمادی بر آن گذشته است، بستری شد تا در این رابطه با سه تن از فعالان این حوزه که مدیریت‌های مختلف و جریان‌های متفاوتی را تجربه کرده‌اند به گفت‌وگو بنشینیم. مسائلی که هر چقدر زمان می‌گذرد، بیش از پیش آسیب‌هایش را به بدنه تئاتر کشور نشان می‌دهد.
سیاوش طهمورث، کاظم هژیرآزاد، هنرمندان پیشکسوت تئاتر و وحید لک، از هنرمندان و مدیران فعال تئاتر در اولین میزگرد تئاتر با موضوع «بررسی وضعیت موجود تئاتر» شرکت کردند. در این نشست موضوعات مختلفی مطرح شد که سیاست‌گذاری‌های کلان در عرصه فرهنگی، مشکلات مدیریتی تئاتر، بررسی تبدیل شدن مرکز هنرهای نمایشی به سازمان تئاتر و... از جمله این مباحث بودند. بخش اول این گفت‌وگو پیش از این با تیتر «طهمورث: به‌اسم مدرنیته، «مزخرف» روی صحنه می‌برند» و بخش دوم نیز با تیتر «لک: در تئاتر فقط کلنگ زدیم ولی چیزی نساختیم» منتشر شده است.
حالا و در بخش پایانی این نشست، این سه هنرمند به جمع‌بندی رسیدند که کاظم هژیر آزاد در بخش از گفت‌وگو اینگونه می‌گوید:«بنده نیز به عنوان یک جمع‌بندی خوب باید بگویم که در این جلسه اشاره خیلی خوبی به مطالبه سازمان تئاتر شد، اگر به جای اداره کل، سازمان تئاتر داشتیم، چه اتفاقی رخ می‌داد. اشاره خیلی خوبی بود و حتماً پیگیری باید شود.»
وحید لک نیز معتقد است که امسال توسط وزیر ارشاد سال تئاتر نامیده شده و این آغازی بر تغییر در تئاتر است، او می‌گوید:«واقعیت این مسئله همین است که باید فاصله‌ها کم شود. اگر 7میلیارد بودجه در مرکز هنرهای نمایشی داریم، شاید چندین برابر آن در جاهای دیگر برای تئاتر خرج می‌شود، اما این نیازمند سازمانی مستقل است که بتواند وارد مذاکره با نهادهای مختلف شود.»
تسنیم: فضا در شهرستان‌ها کوچک‌تر است و افراد به‌مراتب بهتر یکدیگر را می‌شناسند. امکان دارد شهرداری آن شهر به تئاتر شهر هم کمک مالی کند، اما خب مبلغ 100 میلیون تومانی که مرکز هنرهای نمایشی برای تئاتر شهر استان در نظر گرفته می‌تواند خود تلنگری باشد به مسئولان آن استان برای حمایت بیشتر و بهتر از تئاتر، نظر شما چیست؟
هژیر آزاد: ما چندین مدیر را در تئاتر تجربه کرده‌ایم. از این افرادی کاری برنمی‌آید، راحت به شما بگویم، شاید کسی مثل منتظری پیدا می‌شود که می‌تواند یک سری از امور را انجام دهد؛ ولی کار اساسی و بنیادی نمی‌تواند انجام دهد، آیا منتظری توانست یک سالن تئاتر بسازد؟ نساخت، چون بودجه این کار را نداشت؛ او نهایا توانست یک ردیف بودجه برای تئاتر بگیرد که البته دستش هم درد نکند.
هژیرآزاد: پول اجرای نمایش ضعیف «غبار» برابر با پول اجرای یک سال تئاتر در شش استان است
خب حالا مدیران فعلی چه کنند؟ من مدیر، با این بودجه‌ای که وزارت به مرکز می‌دهد چه کنم؟ مرکز هنرهای نمایشی تبدیل‌شده به اداره کل، این اداره کل چقدر تعریف بودجه دارد؟ شما از بودجه 100 میلیونی صحبت کردید، اما من باید بگویم که در این کشور برای نمایش «غبار» چند صد میلیون هزینه شده است؟ بودجه‌ای که می‌توانست به راحتی پول اجرای تئاتر در حد تعهد مرکز در حداقل پنج استان را بدهد. حالا آن شهرستانی و صد میلیونی که شما گفتید دیگر محلی از اعراب ندارد.
لک: نقطه‌گذاری لازم برای معرفی تئاتر به مردم را انجام نداده‌ایم
لک: در تمام دنیا وقتی اتفاق بزرگی رخ می‌دهد و یک اتفاق تبدیل به نماد می‌شود، بدون شک پیش از آن یک نقطه‌گذاری صورت گرفته است. پازلی شکل‌گرفته است بدین معنا که از اینجا شروع می‌کنیم، مهره‌گذاری می‌کنیم تا بدین جا برسیم. در تئاترشهر استان‌ها چند اتفاق رخ‌داد. وقتی وارد محیط یک تئاتر شهر می‌شوید سربرگی با مهر تئاتر وجود دارد. پرچم تشریفاتی روی میز و در دفتر هست. این‌ها برای این است که تئاتر دیده شود. بروید چهارراه ولیعصر، می‌توانید یک کلمه تئاتر پیدا کنید که مشخص شود اینجا تئاتر شهر است. متاسفانه الان تئاتر شهر تهران تابلو ندارد.
لک: هرساله بودجه کلانی به راحتی و بدون هیچ هدف و جریان خاصی هزینه جشنواره‌ها می‌شود
اما اکنون اگر شما در 9 استانی که در دوران مدیریت بنده توانستیم تئاتر شهر در آن‌ها ایجاد کنیم بروید با یک کاشی‌کاری مواجه می‌شوید که نوشته‌شده مثلا «تئاتر شهر سنندج»؛ یعنی مردم با عبور از آنجا با کلمه تئاتر آشنا می‌شوند، مردم ما سال‌هاست که با کلمه سینما آشنا هستند، چون قدم اول را در معرفی و اعلام موجودیت آن انجام داده‌ایم، اما برای تئاتر کاری نکردیم و نقطه‌گذاری لازم شکل نگرفته است. این ایده‌ها و تأثیر آن متعلق به خانواده تئاتر است. باید همه را در کنار هم قرار دهیم و از فردی که مسئول است بخواهیم پیشنهادات ما را بشنود، متاسفانه گاهی اوقات برخی فاصله‌ها باعث می‌شود از اصل ماجرا دور شویم. اکنون با تأثیر جشنواره‌ها مواجه‌ایم. اکثر پول‌هایی که در حوزه فرهنگی و هنری وارد می‌شود صرف برگزاری جشنواره‌های گذرا و بدون خروجی می‌شود. اگر حساب کنید واقا هرساله بودجه کلانی به راحتی و بدون هیچ هدف و جریان خاصی هزینه می‌شود.
تسنیم: گفته می‌شود چیزی حدود 100 میلیارد.
لک: بله، 100 میلیارد پول جشنواره‌هاست.
طهمورث: میلیارد؟ چه تأثیری داشته؟ ببخشید، یک راه وجود دارد. به مدت شش ماه 10 نفر هنرمند باسابقه مملکت و 10 نفر از مسئولان جلسه داشته باشند تا بتوانیم هنر این کشور را درست کنیم. تئاتر، سینما، تلویزیون و ...
هژیر آزاد: شورای انقلاب فرهنگی این مسئله را ترسیم کرده است. بخوانید ببینید چقدر قشنگ است. هم مشاغل ما را گفته است، هم تقویت ما را، رشد ما را، همه را برای ما ترسیم کرده است.
طهمورث: می‌دانید چرا؟ چون کسی در جلسه بوده که هنرمند بوده و می‌دانسته.
هژیر آزاد: به یاد دارم آقای میرباقری در آن شورا حضور داشت.
لک: محصول جشنواره آیینی و سنتی باید در عید نوروز باشد، اما تئاتر ما تعطیل است
لک: خب پس چرا در این مدت‌ها مطرح شده که به این مسئله توجه نشده است. این تبدیل به یک عادت شده که برخی در مدت زمان برگزاری جشنواره‌ها فعال می‌شوند. امسال موضوعی مطرح شد که تسنیم بدان خیلی کمک کرد، در اوج تمام مشکلات، محصول جشنواره تئاتر آیینی باید در عید نوروز در تمام استان‌ها اجرا شود. آیینی و سنتی است، پانزده روز تعطیل است و هیچ نمایشی روی صحنه نیست. درصورتی‌که هنرمند باید کار کند، سالن‌ها باید فعال باشند.
طهمورث: طرف می‌گوید کولر، جشنواره کولر برپا می‌شود
طهمورث: به نظر من اینکه برای درست شدن جشنواره‌ها، باید همه جشنواره‌ها تعطیل شود و یک یا دو جشنواره باقی بماند. جشنواره‌ای که بتواند یکپارچه ادامه پیدا کند و خروجی اجرای عموم داشته باشد. طرف می‌گوید کولر، جشنواره کولر برپا می‌شود. هنوز معنای جشنواره را نمی‌دانیم. جشنواره آب‌های روان، جشنواره بیسکوییت، یعنی چی؟
هژیرآزاد: بهانه اعتلای تئاتر است، اصل خرج پول اضافی در آن نهاد است
هژیر آزاد: علت جشنواره چه بوده است؟ علت جشنواره بودجه‌ای است که در آن سازمان موجود است و باید خرج شود. بهانه اعتلای تئاتر است و نتیجه‌اش را دیده‌ایم، نزول تئاتر؛ برای مثال حوزه هنری به هنرمندش چقدر پول می‌دهد. جشنواره با این ابهت و با آن حجم پوستر و تبلیغات، حاصلش به افراد حاضر در یک اجرا چه می‌رسد؟
لک: دو ماه یک بازیگر کار می‌کند تا اگر به اجرای عموم برسد، یک اتفاقی رخ دهد و پولی بدست آورد.
تسنیم: می‌خواهم در این بین گریزی بزنیم به سالن‌های موجود تئاتر، اتفاقی که پیش از این هم آقای هژیر آزاد به آن اشاره کردند که در دوران مدیریت های مختلف مرکز سالنی ساخته نشد، اما همه ما می دانیم که پس از پیروزی انقلاب اسلامی توسط دیگر نهاد از جمله شهرداری‌ها سالن‌هایی ساخته شده است، نمونه‌های دیروزی اش را می‌توانیم به فرهنگسرای بهمن و... اشاره کنیم و امروزی آن پردیس تئاتر خاوران یا تهران که با شش سالن چیزی حدود 3 هزار صندلی به تئاتر ما اضافه کرده است، البته هنوز به دلایلی به بهره‌برداری نرسیده است، به نظر شما نیرو و محتوای لازم برای پر کردن این سالن ها وجود دارد؟ متاسفانه نگاه برخی هنرمندان تنها معطوف به محدوده چهارراه ولیعصر(عج) هست و بس
هژیر آزاد:در همین تالار بهمن، نمایشی شش ماه اجرا شد. در جنوب شهر و برای نخستین بار بود که این اتفاق رخ می‌داد، پس وقتی یک نفر بخواهد کاری، می‌کند. آقای غریب‌پور به‌عنوان یک مدیر شناخته شده است و کارش را بلد است. به او ختیار دادند و آنجا را تبدیل به فرهنگسرای بهمن کرد. یعنی چه؟ یعنی شهرداری سیاست هنریش این بود که آنجا را تبدیل به مکانی تفریحی – هنری کند، مدیر نیاز داشت و مدیر را از کجا آورد؟ مدیری آورد که ایده داشت، طرح داشت و شش ماه بینوایان را روی صحنه برد. بودجه بازیگران را هم ارتقا داد.
لک: اما چنین اتفاقی موقت بود و شاهد بودید که پس از مدتی دیگر ادامه پیدا نکرد.
هژیر آزاد: آقای رفیعی درخواست یک سوله داشت تا هر کاری که می‌گفتند تولید کند، اما هیچکس کمکش نکرد. «یادگار سال‌های شن» یک کار مذهبی است و معتقد بود تماشاچی‌اش را هم جذب می‌کند و کرد.
تسنیم: شما در گفته‌هایتان از فردی نام بردید که زمانی آنتیگونه اجرا می‌کرده و اکنون تئاتر آزاد، خب او اکنون یک سالن سینما در اختیار دارد. یک گروه دارد و چندین سال مشغول به کار است. چطور آن فرد می‌تواند؟
طهمورث: یک گروه ندارد. تمام گروه‌ها زیرپوشش او هستند. تمام گروه‌های آزاد زیر نظر او عمل می‌کنند.
لک: من هم نام‌های آشنایی در میان اسامی می‌بینم.
هژیر آزاد: اگر این طرف قوی شود، تماشاگر سراغ تئاتر آزاد می‌رود؟
تسنیم: منظور ما از باز کردن این مسئله این است که چطور وی می‌تواند سالن خود را داشته باشد، گروهش مستقر باشد و بدنه اصلی تئاتر نمی‌تواند.
طهمورث: چون او راحتی بیان دارد. هر مزخرفی که دلش می‌خواهد می‌گوید و پول درمی‌آورد.
هژیرآزاد: ما سانسورچی نیستیم و خودمان را جای سانسورچی نمی‌گذارم.
لک: بحث سر فرهنگ‌سازی است.
هژیر آزاد: من خودم را متولی فرهنگ‌سازی نمی‌دانم. ولی اگر این طرف قوی شود، تماشاگر سراغ کار تئاتر آزاد می‌رود؟ ما مردم را گول می‌زنیم و به آن سو می‌کشیم که آزاد گذاشته شده است. می‌گوییم بگذار مردم تفریحشان را کنند.
طهمورث: چطور این گروه‌ها می‌توانند از جملات رکیک استفاده کنند؟
طهمورث: من وقتی متنی به شورا می‌دهم تأکید می‌کند که این یک کلمه را بردارد؛ پس چطور این گروه‌ها می‌توانند از جملات رکیک استفاده کنند؟
هژیر آزاد: وقتی من میگویم سانسورچی نیستم؛ چون معتقدم هم من باید آزاد باشم و هم او. ما 75 سال است که دانشگاه تأسیس کردیم و 75 سال در رشته‌های مختلف فارغ‌التحصیل داشتیم. می‌دانید شما چه جمعیتی از تماشاگر می‌توانید داشته باشید.
لک: واحد هنر و معماری دانشگاه آزاد به تنهایی 2300 دانشجو تئاتر دارد.
هژیر آزاد: برای اینکه جوابگو نیست. هنر و معماری نمی‌رود آن نمایش را ببیند، منتظر این نمایش است که اورا به فکر وا دارد.
تسنیم: الگوی مردم امروزه تئاتر آزاد است. مثلا گاهی پیش آمده که وقتی فردی متوجه می‌شود که خبرنگار تئاتر هستیم از ما در مورد تئاتر آزاد می‌پرسند، حتی یکی از هنرمندان می‌گفت در میان اقوام وقتی می‌گوید هنرمند تئاتر است و در تئاتر شهر اجرا دارند، فکر می‌کنند کارش یک نمایش آزاد است.
طهمورث: من نمایشی داشتم به نام «معرکه در معرکه» که معتقدم می‌توانست پنج سال روی صحنه باشد و اجازه ندادند. سه سال برای مجوزش دویدم. در دوره همان آقای منتظری، جلوی کار را گرفتند.
تسنیم: خب شما به‌عنوان کسی که در کارزار بودید چه می‌شود که کارگردان سابق آنتیگونه می‌تواند نمایشی را 10 سال اجرا ببرد، اما در این طرف سختگیری با اینکه میزان مخاطبش هم کم‌تر از تئاتر آزاد است به مشکل می‌خوریم؟
طهمورث: چون ما با کسی کنار نمی‌آییم. ما کارمان را می‌کنیم. کنار آمدن ندارد.
هژیر آزاد: باید همان آزادی که به آنان داده شده به ما هم بدهند.
لک: پیشنهاد می‌کنم از این بحث بگذریم و به سالن‌ها بپردازیم. اکنون هر سالنی برای خودش فراخوان و فتوایی دارد. قشقایی برای خودش یک قانون دارد، انتظامی یک جریان را دنبال می‌کند.
طهمورث: مدیریت، مدیریت، مدیریت، مدیریت کلان و تمام.
تسنیم:بخشی از این مدیریت گره در مسائل صنفی دارد.
هژیر آزاد: در مورد مسائل صنفی باید بگویم، خواست جمع شدن عناصر یک صنف در نهاد آن شغل وجود دارد. همه در هر دوره‌ای از زمان استبداد تا آزادی دوست دارند منافع خود را از طریق تجمع‌ها و تشکل‌ها به دست آورند. این یک قانون است. وقتی شما ضعیف باشید، حق شما خورده می‌شود، به حقت نمی‌رسی. زمانی می‌توانی به حق خودت برسی که جمع باشی. بتوانی قدرتی داشته باشی که حق خود را از قدرت بگیری. کارخانه‌ها چه می‌کنند؟ تشکل‌های صنفی درست می‌کنند، سندیکا درست می‌کنند و با کارفرما مشغول تبادل‌نظر و تأمل و شاید تخاصم و مبارزه می‌پردازند تا حقوقشان را به دست آورند. این خواسته در صنف هنری سینما و تئاتر وجود داشته است. چند بار این اتفاق افتاده است.
در سال 1324 در لاله‌زار سندیکا تشکیل شد. سال 1337، بعد از ترور ناکام محمدرضا پهلوی، ابتدا احزاب تعطیل شدند و بعد سندیکاها، همه را دستگیر کردند. میانه دهه چهل و پنجاه صنفی با حضور محمدعلی فردین و مجید محسنی صنفی در سینما تشکیل شد که به‌واسطه بی‌تجربگی‌شان آن هم از بین رفت. بعد از این ماجرا در دوره‌ای سینما و تلویزیون با هم تشکلی ایجاد کردند. آن هم از هم پاشید.
هژیرآزاد: جایی فشار آوردی و حقت را گرفتی ولی قانون سر جای خودش است
پس از انقلاب صنفی تشکیل شد به نام کارکنان تئاتر و سینما. آنجا هم با اینکه دیگر آزاد شده بودیم و استبداد شاهی کنار رفته بود، احزاب شروع به فعالیت کردند و در سندیکاها رخنه کردند. هر کدام از این احزاب قصد داشتند صنف را در رأی‌گیری به سمت خود بکشند. این ماجرا موجب اختلاف شد و مایه ازهم پاچیدگی صنف شد. سال‌های بعد خانه سینما تأسیس شد که ناشی از رشد سینما و حضور بخش خصوصی بود. مایه وجود صنف موجود بود. خانه سینما البته با کمک دولت تشکیل شد. عناصری در دولت تشخیص دادند که باید خانه سینما در ترکیه و سوریه وجود داشته باشد. دولت خودش تشخیص داد که کشوری مثل سوریه که سینما ندارد ولی صنف دارد، مایی که سینما داریم و صنف نداریم حرکتی کرده باشیم. بنابراین خواست اینکه صنف تشکیل شود هم در دولت وجود داشت و هم در ملت.
چند سال بعد به همین منوال تصمیم گرفته شد خانه تئاتر هم تشکیل شود و عناصری چون شریف خدایی، داوود فتحعلی بیگی، سلیمی و آقای راد خانه تئاتر را تشکیل دادند. افرادی که در این تشکل جمع شدند تصوری از صنف دارند. اینکه تشکل خوب است و می‌تواند منافع جمعی را حفظ کند، شکی نیست، این تشکل نیم‌بند است. هنوز اعضا نمی‌دانند که توانایی دارند یا نه. در مورد تجمع تابستان سال گذشته، عده‌ای گفتند فایده‌ای ندارد. معتقد بودند به‌صرف اینکه این تجمع پولی را زنده کند، سال آینده نیز به همین منوال خواهد بود. قانون تغییر نکرده است. جایی فشار آوردی و حقت را گرفتی ولی قانون سر جای خودش است.
لک: وقتی شناخت کافی نداشته باشیم نمی‌توانیم کنار هم قرار بگیریم
لک: حرف آقای هژیر آزاد درست است. ما شناخت درستی از صنف نداریم. سندیکا را نمی‌شناسیم. وظایف را نمی‌شناسیم. وقتی شناخت کافی نداشته باشیم نمی‌توانیم کنار هم قرار بگیریم. مهره‌ها به‌درستی کنار هم چیده نمی‌شوند. نمی‌توانند حمایت کنند یا به جریانی تداوم دهند. حرکات مقطعی بوده و شک‌های به وجود آمده تبدیل به بیانیه می‌شود. این مسئله خیلی مهم است. در این سال‌ها کجای بدنه هنری کشور تقاضای مدیری کرده است برای تئاتر که به مدت پنج تا 10 سال سرکار باشد.
تسنیم: چرا در عرصه هنری که فرهیختگان آن را تشکیل داده‌اند، نمی‌توان به صدای واحدی رسید و تا صدایشان به درستی به گوش مدیریت کلان برسد؟
هژیر آزاد: برای اینکه به رسمیت شناخته نمی‌شوند.
هژیرآزاد: تا پیش از انقلاب اسلامی هیچ‌وقت کار جمعی نکردیم
تسنیم:خودشان چه تلاشی برای به رسمیت شناخته شدن انجام داده است؟
هژیر آزاد: تلاش یعنی تشکیل خانه تئاتر، صنفی وجود دارد. همه را دور هم جمع کرده است؛ ولی در مسئله مجمع عمومی همواره به نوبت دوم می‌کشد و به حدنصاب نمی‌رسد، چرا؟ برای اینکه خلق‌وخوی ما بعد از صدها سال حکومت فردی و نه جمعی تمایل داشته است. همواره در پی نجات‌بخش می‌گشتیم. هیچ‌وقت کار جمعی نکردیم. اولین ندای جمهوریت با جمهوری اسلامی شروع شد و ما شدیم جمهوری. تا قبل از این پادشاهی بود که همه مسائل را برای ما تعیین می‌کرد. الآن مسئله رأی‌گیری مطرح می‌شود. حالا صندوق رأی داریم و من رییس‌جمهور و نماینده مجلس را انتخاب می‌کنم. زمان شاه اینگونه نبود.
لک: واقعیت این است که با گذشت 35 سال زمان زیادی طی نشده است. نباید انتظار اتفاقات بزرگ داشته باشیم.
هژیر آزاد: به‌هرحال مظاهر مدرن و مترقی را در جمهوری اسلامی می‌بینیم. یعنی طرف تازه فهمیده که صندوق رأی خوب است و من به این رأی می‌دهم. اگر صنف و اعضای آن این مطلب را با خون و رگ و پی خود احساس کنند و بگویند که هژیر آزاد پدرش فوت کرده است و در مجلس ختمش شرکت کنیم؛ اما شاهد هستید که در مجلس ختم یک هنرمند 5 الی 6 نفر زیر تابوتش قرار می‌گیرند.
لک: اشاره ایشان مرا به سمتی برد که در مرگ همدیگر هم نیستیم. می‌دانیم که تمام شده و از ما جدا شده است، اما باز هم نیستیم.
هژیر آزاد: این فهم زمان می‌برد. اشاره آقای لک درست است. ما خانه را تشکیل دادیم ولی باید کار کنیم، مطلب ارائه کنیم، مصاحبه کنیم. به‌روز شویم تا بفهمند اهمیت قضیه چیست. بعد صلاح ببینیم که جلوی تئاتر شهر تجمع کنیم و مطالباتمان رو اعلام کنیم. آن وقت ببینید چند نفر جمع می‌شوند.
تسنیم: با این حال در مراسم ختم هنرمندان بهتر دور هم جمع می‌شوند.
لک: آقای هژیر آزاد گفتند اگر این کارها انجام شود بعد جلوی تئاتر شهر جمع خواهیم شد. باید دید چه اتفاقی افتاده است که نتوانست بگوید در سالن اصلی تئاتر شهر جمع می‌شویم.
تسنیم:یعنی هنوز بیرون ماجرا هستیم.
لک: بله. یعنی هنوز داخل گود نیامدیم. چون هنوز مشکلات هست. برخوردهای سلیقه‌ای و شخصی وجود دارد.
تسنیم: هنرمند تئاتر نسبت به معلم و کارگر تریبون بهتری دارد. هنوز برای رسانه هنرمند تئاتر جذابیت دارد. پس با وجود این امکانات می‌شود حرکت‌هایی انجام داد، در آن سو تکثر صنفی هم زیاد است. خانه تئاتر داریم و اداره تئاتر و انجمن نمایش.
لک: اداره تئاتر مجموعه‌ای بود که از پیش از انقلاب که تسهیلات و خدماتی داشت که آقای نصیریان و راد و پرستویی در آنجا فعال بودند. چیزی شبیه استقرار گروه‌ها بود ولی به مرور زمان و بعد از آقای نشان، آنجا به‌نوعی دستخوش تغییرات شد. بیمه‌ها و حقوق‌ها قطع شد.
تسنیم:شغل‌ها هم مساله‌دار شدند.
لک: بله. گفتند سرکار نیایید. باید در تئاتر حضور داشته باشید و از آنجا فضای دلسردی شکل گرفت.
هژیرآزاد: چیزی که باید درست شود اساس و بنیان است
تسنیم: پس اداره تئاتر اگر قدرتمند بود، وضعیت فرق می‌کرد. الآن باید چه کرد که اداره تئاتر قدرت سابق خودش را کسب کند؟
هژیر آزاد: چیزی که باید درست شود اساس و بنیان است. چیزی که شورای انقلاب فرهنگی اعلام کرده است آیا ما هنر را می‌خواهیم یا نه؟ اگر می‌خواهیم باید بودجه تزریق شود. چقدر بودجه به اداره کل تعلق می‌گیرد؟ وقتی نمی‌تواند خودش را بچرخاند، بنابراین اعلام می‌شود که با این وضعیت مقداری من می‌دهم و باقی را از تماشاگر بگیر. بودجه‌ای ندارد که این حرف را می‌زند. کجای دنیا اینگونه عمل می‌شود؟ اکنون همه به سمت گیشه می‌روند. یک اداره کل است و همه هم در پی اجرا هستند و در هر سالن دو یا سه اجرا همزمان وجود دارد. ولی بودجه نیست. در نتیجه اعلام می‌کنند که از تماشاگر بگیر.
لک: به نظرم چند وقت دیگر برای ورود به مرکز هنرهای نمایشی چیزی مثل کنکور شکل بگیرد.
لک: پیام رهبری در دوران ریاست‌جمهوری به تئاتر، ریشه دار بود
تسنیم: فاصله مدیران بالادستی هم هست. در دهه شصت زمانی که رهبری در مقام ریاست جمهوری بودند، به جشنواره فجر پیام می‌دادند و نمایش می‌دیدند.
لک: پیامی که آن موقع اعلام می‌شد، پیام ریشه‌داری است که نشان می‌دهد رهبری وقت می‌گذاشتند. الآن کسی دیگر پیام را تنظیم می‌کند و به اسم وزیر و غیره اعلام می‌کند. برای همین توجه نمی‌شود و همه پیام‌ها یکسان است.
لک: این فاجعه است که نیاز مردم برای هنرمند تئاتر مهم نباشد
اگر بخواهم یک جمع‌بندی داشته باشم باید بگویم در این سال‌ها هنرمند مسیرش به‌گونه‌ای طراحی‌شده است که برای مخاطب کار نکند بلکه به سمت مدیری برود که بتواند مجوز و پولی بگیرد و بگوید من امسال روی خط بودم. این فاجعه است که نیاز مردم مهم نیست. ما به زور میگویم در خودرو کمربند ببندید، از روی پل عابر پیاده رد شوید، کلاه سرتان بگذارید، در اتوبوس جایتان را به پیرمردها بدهید و این نشان می‌دهد که چقدر کم‌کاری شده است. بخشی از این مسئله بر دوش عرصه فرهنگ و هنر است و ما باید کاری بکنیم.
هژیر آزاد: بنده نیز به عنوان یک جمع‌بندی خوب باید بگویم که در این جلسه اشاره خیلی خوبی به مطالبه سازمان تئاتر شد، اگر به جای اداره کل، سازمان تئاتر داشتیم، چه اتفاقی رخ می‌داد. اشاره خیلی خوبی بود و حتماً پیگیری باید شود.
با تشکیل سازمان تئاتر، می‌توان امید استقلال و بودجه بیشتر را در تئاتر داشت و ردیف بودجه خودش در مجلس به صورت کاملا مجزا از معاونت هنری خواهد داشت، چیزی شبیه ورزش و سینما که با سازمان شدنش بهتر کار کرد. این را باید به عنوان حقیقتی تلخ بدانیم که مدیران مرکز هنرهای نمایشی با این بودجه و شرایط کار خاصی نمی‌توانند بکنند.
هژیرآزاد: نیروی وسیعی داریم که شرایط سازمان شدن تئاتر را رقم می‌زند
تسنیم: برخی معتقدند که نهادهای فرهنگی و هنری هزینه‌های بالایی را برای نیروی انسانی هزینه می‌کند که هیچ کارایی ندارد، در حالی که می‌تواند همان هزینه را برای نیروی پروژه ای هنرمند انجام دهد و خروجی خوبی داشته باشد.
هژیرآزاد: اگر به تلویزیون کلن بروید با یک ساختمان دو طبقه مواجه می‌شوید. من از این ساختمان دیدن کردم. ساختمانی است جمع‌وجور و در مقابل کارایی بالایی دارد. حالا به صداوسیما نگاه کنید چه عظمتی دارد. ساختمانی دارد که روی آن بالگرد می‌نشیند و من از خودم می‌پرسیدم تمام برنامه‌های شهر کلن در این ساختمان جمع‌وجور تهیه می‌شود. کیفیت برنامه‌ها عالی بود. لذا مدیریت بسیار مهم است و تنها راه افزایش بودجه تغییرات سازمانی است. بنیه‌اش هم داریم چه در شهرستان و چه در تهران. خانواده بزرگی هستیم. قطب‌الدین صادقی در کتابش تعریف جامعی از وسعت انجمن‌های نمایشی دارد. ما در شهرهای بزرگ تئاتر شهر داریم. نیروی وسیعی داریم که شرایط سازمان شدن تئاتر را رقم می‌زند و با تشکیل سازمان بودجه خاص آن را می‌گیریم.
لک: امیدوارم عدالت در تئاتر حاکم شود
تسنیم: و این مسئله مهمی است که سازمان شدن نیازی به یک ساختمان ده طبقه ندارد و می‌شود با همان نیروها در ساختار جدید کار کرد.
لک: این اتفاق شروع شده است؛ بخصوص با نام‌گذاری امسال به نام سال تئاتر. واقعیت این مسئله همین است که باید فاصله‌ها کم شود. اگر 7میلیارد بودجه در مرکز هنرهای نمایشی داریم، شاید چندین برابر آن در جاهای دیگر برای تئاتر خرج می‌شود، اما این نیازمند سازمانی مستقل است که بتواند وارد مذاکره با نهادهای مختلف شود.
امیدوارم عدالت در تئاتر حاکم شود